~මොසාර්ට් නම් සංගීතඥයා~

පද රචකයකු, ගුරුවරයෙකු හා ප්‍රසිද්ධ වයලින් වාදකයකු වූ ලියෝපෝල් මොසාර්ට් [Leopold Mozart ] හා ඇනා මරියා මොසාර්ට්[Anna Maria Mozart] ගේ දරුවන් සත් දෙනෙකු අතරින් ජීවත් වීමට වරම් ලැබූ දරුවන් දෙදෙනාගෙන් බාලයා ලෙස 1756 ජනවාරි 27 වනදා ජර්මනිය හා ඔස්ට්‍රියානු දේශසීමාව අසල ඔස්ට්‍රියාවේ සැල්ස්බර්ග් [Salzburg] නම් ගම්මානයේදී  වුල්ෆ්ගැන්ග් අමඩියුස් මොසාර්ට් [Wolfgang Amadeus Mozart ] මෙලොව එළිය දුටුවේය.

DSCI3568

DSCI3570

සැල්ස්බර්ග් හි මොසාර්ට් උපන් නිවස

DSCI3575

 

වයස අවුරුදු 3 සිට පියා සමඟ පියානෝ වාදනය පුහුණුවීම ආරම්භ කල මොසාර්ට් වයස අවුරුදු 5දී සිය පලමු සංගීත ස්වර ප්‍රස්ථාරය නිර්මාණය කළේය. අවුරුදු අටේදි සිය පළමු සංධ්වනිය ලියා නිමකල මොසාර්ට් වයලින් වාදනයේද දස්කම් පෙන්වීය.මොසාර්ට්ගේ පළමු සංධ්වනියේ  නාද මාලාව ආශ්‍රයෙන් බේඩ්න් පවල් සාමිවරයා ලියා බාලදක්ෂ කඳවුරු වලදී ගායනා කරන ‘ගින් ගැන් ගුලි ගුලි ‘ ගීතය ඉතා ජනප්‍රිය එකකි.
1762 දී බැවේරියාවේ මියුනිච් හීදි ඔවුන්ගේ පියා මොසාර්ට් හා ඔහුගේ සොයුරිය ඇනා සමඟ ළමා සංගීත ප්‍රසංගයක් පැවත්වීය. ඉන් පසුව ගෙවුණු වසර තුන හමාරක් තුල යුරෝපය පුරා සිය දරුවන් දෙදෙනාද රැගෙන යමින් පියා  ප්‍රසංග මාලාවක් පැවත්වීය.

800px-thumbnail

මොසාර්ට් පියා හා සොයුරිය සමඟ ප්‍රසංගයක් ඉදිරිපත් කරමින්
[ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයෙනි]

1773 දී සැල්ස්බර්ග් හි ප්‍රාදේශීය පාලකයාගේ කාර්ය මණ්ඩලයේ සංගීතවේදියකු ලෙස සේවයට එක්වන මොසාර්ට් එහිදී ප්‍රාදේශීයේ කලාකාරයන් හා එක්ව කෙටි ඔපෙරාවන්,සංධ්වනි ආදිය නිර්මාණය කළේය. 1775 අප්‍රේල් සිට දෙසැම්බර් අතර කාලයේදී කොටස් පහකින් සමන්විත වයලින් වාද්‍ය ප්‍රසංගයක්ද ඔහු විසින් ලියා ඉදිරිපත් කරන ලදී.
1776 දී ඔහු යලිත් තමාගේ සුපුරුදු හා ප්‍රියතම අංශය වන පියානෝ වාදනයට එක්විය.
1775 අවසාන වන විට සැල්ස්බර්ග් රාජ්‍ය රඟහල වසා දැමුණු අතර,1777 දී ඔහු සිය රැකියාවෙන් ඉල්ලා අස්විය.නව රැකියාවක් හා සිය දක්ෂතාවයන්ට ඉඩ ප්‍රස්ථාව සොයමින් සිය පියා හා මැන්හෙයිම් වෙත සංක්‍රමණය  වූ මොසාර්ට් එකල මැන්හෙයිම් හි ජනප්‍රියව තිබූ වාදක කණ්ඩායමක සාමාජිකත්වය ලබා ගත්තේය.

DSCI3578DSCI3579

මැන්හෙයිම් සිට යලි වියානාව බලා පැමිණි මොසාර්ට් පියානෝ වාදකයෙකු ලෙස වියානාහි ජනප්‍රිය වන්නට විය.1778 ජූලි 3 වනදා මොසාර්ට් ගේ මව මිය ගිය අතර 1782 අගෝස්තු 4 වනදා මොසාර්ට් , කොන්ස්ටන්ස් වබර් Constanze Weber හා විවාහ විය. ඔවුන් දෙදෙනාගේ දරුවන් සය දෙනෙකු අතරින් දිගුකලක් ජීවත් වීමට වරම් ලැබුවේ දෙදෙනෙකු පමණි.

1787 දී තරුණ බිතෝවන් වියානාවට පැමිණ මොසාර්ට් මුණ ගැසුණු අතර ඔහුගෙන් පියානෝ වාදනය හැදෑරීම බිතෝවන්ගේ අරමුණ විය.

1791 අගෝස්තු මාසයේ සිය නවතම ඔපෙරාවේ අධික්ෂන කටයුතු සඳහා ප්‍රාග් නගරයට පැමිණෙන විටත් අසනීප වි සිටි මොසාර්ට් තමාට එහි වැඩ කටයුතු අවසන් කර ගැනීමට නොහැකිවෙතැයි කණගාටුවට පත් ව සිටියේය.
යලි වියානාව වෙත පැමිණි මොසාර්ට් යම් මානසික වියවුලක් පෙන්නුම් කල අතර තමාට යම් වස වර්ගයක් ශරීරගතවී ඇතැයිද තමා ඉතා ඉක්මනින් මිය යනු ඇතැයිද බිරිඳට ප්‍රකාශ කලේය.
සැප්තැම්බර් 30 වනදා එතෙක් කරමින් සිටි නිර්මාණයේ වැඩ කටයුතු අවසන් කර වේදිකා ගත කලේය.
නොවැම්බර් 30 වනදා වන විට මොසාර්ට් යලිත් දැඩි ලෙස රෝගී වූ අතර වමනය,ඉදිමීම වැනි රෝග ලක්ශන සහිතව සිටි නමුත් ඔහුගේ මරණයට හේතුව නිශ්චිතව සඳහන් නොවේ. දරුණු වකුගඩු රෝගයක්, වස ශරීර ගතවීමක් ,ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වෛරසයක් යන හේතු ගණනාවක් ඒ පිළිබඳව සැක කෙරෙන අතර ඔහුගේ නිවසේදි 1791 දෙසැම්බර් පස්වනදා අවුරුදු තිස් පහේදී වුල්ෆ්ගැන්ග් අමඩියුස් මෝසාර්ට් මිය ගියේය.

සුදු රෝස ව්‍යාපාරයේ මතක සටහන්…

Image

ලිබරල් පක්ෂයේ දේශපාලඥයකු හා ෆෝර්ච්ටන්බර්ග්  [Forchtenberg]  නගර සභාවේ නගරාධිපති වූ රොබට් ෂෝල්ගේ දියණියක ලෙස  1921 මැයි 9 ස්ටුට්ගාර්ඩ් ආසන්නයේ ෆෝර්ච්ටන්බර්ග්  හීදී සය දෙනෙකුගෙන් යුත් පවුලක හතරවැනියාව  උපන් සොෆී මග්දලේනා ෂෝල්ට සිය පියාගේ ව්‍යාපාරික කටයුතු හේතුවෙන් 1930 දී ලුඩ්විස්බර්ග් නගරයටත්,ඉන් වසර දෙකකට පසුව 1932 දී උල්ම් නගරයටත් පදිංචිය මාරු කරන්නට සිදු විය.
සොෆී වයස 19දී  පාසල් අධ්‍යාපනය නිමා කිරීමෙන් පසුව උල්ම් නගරයේම ළදරු පාසල් ගුරුවරියක ලෙස සේවයට බැදුනාය.අනිවාර්ය යුධ සේවයේ  සය මසක කාලය අවසන 1942 මැයි මාසයේදී
ඇගේ වැඩිමල් සොහොයුරා, හෑන්ස් වෛද්‍ය ශිෂ්‍යයකු ලෙස අධ්‍යාපනය ලැබූ  මියුනිච් විශ්ව විද්‍යාලයේම ජීව විද්‍යා අංශයට  ඇතුල් වූවාය.ඒ ජීව විද්‍යාව හා දර්ශන යන විෂයන් හැදෑරීම සඳහාය.

මියුනිච් විශ්ව විද්‍යාලයේදී  නාසි විරෝධී ‘සුදු රෝස’ ව්‍යපාරයට සිය සොයුරා වන හෑන්ස් සමඟ එක්වූ ඇය සොහොයුරා හා මිතුරන් එක්ව මුද්‍රණය කල නාසි විරෝධී පත්‍රිකා විශ්ව විද්‍යාලය තුලත් ඉන් පිටතත් බෙදා හැරීම සඳහා උදව් කලාය.

DSCI3497DSCI3501.JPG

අද මියුනිච් විශ්ව විද්‍යාලය.(ලුඩ්විග් මැක්සිමිලියන් වි.වි.)

1943 පෙබරවාරි 18 වනදා උදැසන සුදු රෝස ව්‍යාපාරයේ හයවන පත්‍රිකාව පිරවූ සූට්කේසයත් රැගෙන සිය සොයුරා සමඟ මියුනිච් විශ්ව විද්‍යාලයට ඇතුල්වූ සොෆී දේශන පැවත්වෙමින් තිබූ දේශන ශාලාවල වසා තිබූ දොරවල් අසල තමා අත තිබූ පත්‍රිකා  තැබුවාය.දේශන නිමාවන්නට පෙර නික්ම යන්නට හැරුනු ඇය දුටුවේ තවත් පත්‍රිකා කීපයක් තමාගේ සූට්කේසයේ ඉතිරිවී ඇති බවයි.ඒ වන විටත් තමා සිටි තුන්වන මහලේ සිට ඇය ඒවා පඩිපෙල පුරා විසුරුවා හරිනු විශ්ව විද්‍යාලීය සේවකයකු දුටුවේය.දේශන වලින් නික්ම යන සිසුන් අතරේ සැඟවී ගැලවී යන්නට ගත් උත්සාහය වලකමින් ගෙස්ටාපෝ නිලධාරීන්ගේ අත් අඩංගුවට පත්වු සොෆී සහ සොයුරා හෑන්ස් මියුනිච් හි පිහිටි ස්ටැඩෙල්හයිම් සිරගෙදර (Stadelheim Prison) රඳවනූ ලැබූ අතර..ඔවුන්ගේ මිතුරෙකු හා සුදු රෝස ව්‍යාපාරයේ තවත් සාමාජිකයෙකු වූ ක්‍රිස්ටෝපර් ප්‍රෝබ්ට්ස්ද [Christoph Probst] අත් අඩංගුවට ගැනුනි.

DSCI3487index

1.හෑන්ස් ෂෝල් 2.ක්‍රිස්ටෝපර් ප්‍රෝබ්ට්ස්ද [Christoph Probst]

1943 පෙබරවාරි 22වනදා අත් අඩංගුවට පත්ව දින හතරකට පසුව ජනතා අධිකරණය හමුවට පැමිණ වූ ඔවුන් තිදෙනාගේම හිස ගසා දැමීමට නියම කරනු ලදුව එදිනම සවස ස්ටැඩෙල්හයිම් සිරගෙදර ගිලටීනයේදී දඬූවම ක්‍රියාත්මක කරනු ලැබීය.

DSCI3534

අද ස්ටැඩෙල්හයිම් සිරගෙදර නාම පුවරුව

1942 හෑන්ස් ෂෝල් සමඟ එක්වූ ඇලෙක්සැන්ඩර් ෂ්මොරෙල්(Alexander Schmorell), මහාචාර්ය කර්ට් හර්බ්(Kurt Huber) සමඟ සම්බන්ධතා පවත්වා ගනිමින් 1943 දී සිය පස් වන පත්‍රිකාව ‘සියලු ජර්මානුවන් වෙත කරන ආයාචනයක්’ යනුවෙන් ප්‍රකාශයට පත් කර ඔස්ට්‍රියානු නගර වල බෙදා හරින්නට භාර ගන්නා ලදී. ඊට අමතරව හෑන්ස් හා විල් ග්‍රාෆ් (Will Graf)සමඟ එක්ව මියුනිච් නගරයේ නිවාස බිත්ති වල ‘හිට්ලර් ඇදවැටෙයි’ හා ‘නිදහස’ යන වැකි ලියන්නටද එක්විය.
මිතුරන් අත් අඩංගුවට පත්වීමෙන් පසුව ස්විට්සර්ලන්තයට පැනයන්නට උත්සාහ ගනිද්දී 1943 පෙබරවාරි 24වනදා අත් අඩංගුවට පත්වූ ඇලෙක්සැන්ඩර් ෂ්මොරෙල් 1943 අප්‍රේල් 19 වනදා අධිකරණය හමුවට පමුණුවනු ලැබ මරණ දඬුවම පනවනු ලැබූ අතර 1943 ජූලි 13 වනදා මාහාචාර්ය කර්ට් හර්බ් සමඟ ස්ටැඩෙල්හයිම්  බන්ධනාගාරයේ ගිලටීනයේදී හිස ගසා මරාදමන ලදී.

1.ඇලෙක්සැන්ඩර් ෂ්මොරෙල්(Alexander Schmorell) 2.මහාචාර්ය කර්ට් හර්බ්(Kurt Huber)

 1943 පෙබරවාරි 18 වනදා මියුනිච් හීදී අත්අඩංගුවට පත්වූ විලී ග්‍රාෆ් (Willi Graf)1943 අප්‍රේල් 19වනදා මරණ දඬුවම නියම කරනු ලදුව ගෙස්ටාපෝ පොලිසිය මඟින් සය මසක් තිස්සේ රඳවාගෙන සුදු රෝස ව්‍යාපාරයට සම්බන්ද ඉතිරි අය පිලිබඳ තොරතුරු ලබා ගන්නට උත්සාහ ගත් අතර එකදු නමක් හෝ හෙලි නොකරමින් ඔවුන් රැක ගන්නට ග්‍රාෆ් සමත් විය. 1943 ඔක්තෝම්බර් 12 වනදා ස්ටැඩෙල්හයිම් බන්ධනාගාරයේ ගිලටීනයේදී හිස ගසා මරාදමන ලදී.

willi.oiseau.migrateur

විලී ග්‍රාෆ් (Willi Graf)

DSCI3482 - CopyDSCI3490 - CopyDSCI3492 - CopyDSCI3486 - CopyDSCI3491 - Copy

ඔවුන් සිහිවිම පිණිස විශ්ව විද්‍යාලය ඉදිරිපිට ඉදිකර ඇති ඔවුන්ගේ පත්‍රිකා වල අනුරූ සහ ඡායාරූප අඩංගු සමරුව.

Grab_Sophie_und_Hans_Scholl_Christoph_Probst-1

හෑන්ස් ,සොෆී හා ක්‍රිස්ටෝෆර් ප්‍රෝබ්ට්ස් ගේ සොහොන් කොත.